LA TERUROJ DE LA CIVILA MILITONobelar' pereas kun la plebo, vaste la glavo vagas,kaj nenies brusto estas indulgata de fero murda. Sango stagnas en la temploj, kaj de masakroj estas glita la pavimo sanghumida. Aĝo griza neniun savas. Multaj mortas por pliigi nombron, kaj de trunk' nekonata prenas detranĉitan kapon la venkinto de sanga mano, ĉar li hontus malplenmane iri. Sav-espero jam estas sola: meti treman kison sur la manon sangmakulitan. Pereas nun la pekuloj, sed pro tio, ke jam povis resti vivaj nur la pekuloj. Liberiĝis la malamo, kaj la kolero galopegas disŝirinte leĝo-bridojn. Ne doniĝas ĉio al unu, ĉiu por si murdas-rabas dank' al la ordon' unufoja de l' venkinto. Hidan feron puŝas tra la korp' de sinjoro ties sklavoj, kaj de patra sango humidas la naskitoj interdisputantaj, kiu havu la kapon detranĉitan de la generinto. Frato por premio la fraton murdas. Oni fuĝas al la tomboj, miksas sin kun enterigitoj la vivantoj, sovaĝbestaj grotoj striktas por la popolo. Kapojn de la ĉefoj stange tra l' tremanta Urb' oni portas aglomeras sur forumo: oni venu rekoni ilin, ĉiun, kie ĝi kuŝadas... Nun la flor' de Hesperio falas, la unika Latina junularo, kaj la parkojn de l' mizera Romo makulas. Inter densa multo popola kaj sensange palaj trupoj masakrataj apenaŭ povas la venkinto movi manon kaj la mortigitoj apenaŭ povas fali: la viktimoj sinkas ŝanceliĝe, sed ilin granda korptavol' surpezas, kaj la kadavroj faras parton de l' masakro: vivajn korpojn premas morte la pezaj trunkoj. LA MARSILIA ARBAROEstis bosko, ekde praa tempo neniam perfortita,per la densaj branĉplektaĵoj obskuriganta la aeron, kaj per siaj fridaj ombroj forpelanta la sunradiojn. Nek kamparaj Faŭnoj, nek Silvanoj boske regantaj estis tie, sed sanktejo por barbara kulto de dioj kun altaroj konstruitaj por la plej teruraj oferoj, ĉar konsekre ĉiun arbon malsekigis sango de homo. Kaj se kredi al malnovo mireganta okultajn aĵojn, eĉ la birdoj timis resti sur la branĉoj en tiu bosko, ne ripozis sovaĝbestoj en la denso, nek eĉ la vento blovis tra la foliaroj, nek de tenebraj nuboj batis tien fulmo; ĉiu arbo, kun la frondoj vent-ne-tuŝataj, havis en si la hororon. Tie verŝis akvon abunde nigraj fontoj kaj de dioj staris tristaj ligno-idoloj. Ili jam per kuŝ' neglekta, per la palo de arbo putra konsternegis; ĉielulojn figuritaj familiare oni ne timegas tiom, multe pli da terur' inspiras la nekono de timataj superuloj. Famo rakontas, ke kavernoj kavaj ofte muĝis pro l' tremego de tero, ke surtere sterniĝintaj taksusarboj ree leviĝis, ke brilege fulmis fajro la arbaron ne bruliganta, ke la arbojn ĉirkaŭfermis la grandega korpo de drakoj. Tiun lokon la popoloj por intima kult' ne vizitis, sed translasis al la dioj. Kiam Febo zenite vojis, aŭ Ĉiele nigris nokto, eĉ la pastro tien eniri ne kuraĝis: la demonon de l' densaĵ' ekvidi li timis. Tiun ĉi arbaron fere disfaligi Cezar' ordonis, ĉar ĝi staris, dense densa, indulgita de l' militado ĝistiama, inter montoj, kiuj estis jam nudigitaj. Sed la fortaj manoj tremis, kaj, de l' respektinda majesto de la lok' emociite, ĉiu kredis, ke l' hakilego disde l' atakita arbo sin returnos al lia membro. Tiun ĉi torporon grandan de l' kohort' vidante, Cezaro nun aŭdacis la unua kapti duakran feron, kaj ĝin eksvingante, li ekhakis kverkon altan ĝis la ĉielo, kaj, merginte sian klingon en la arbo batita, diris: "Ke neniu plu hezitu el vi faligi la arbaron, kredu, ke mi mem per tio sakrilegiis!" Nun la trupo ŝajnis ne liberigita je l' angor', sed en si pesanta inter puno de la dioj kaj la kolero de Cezaro. Sternas sin surtere ulmoj, defalegas kverko nodoza, sinkas alnoj, kiuj amas akvojn kaj la Dodonaj boskoj, kaj cipresoj atestantaj pri ne triviala funebro. Demetinta la foliojn, frondomanka, unuafoje nun tralasas la taglumon, kaj, senigita je l' arboj, perdas denson la falanta bosko. Tion ekvidinte lamentis la popol' de l' Galloj, sed la junular', gardata de muroj, kriis fide: Kiu kredas do, ke li senpune ofendos la ĉielon? La Fortuno ofte ja servas la krimulojn, kaj la dioj tiom povas ekkoleri je l' mizeruloj... CEZARO KAJ AMYKLASJam la tendaro silentis,kun la tria horo venis jam la dua ŝanĝo de gardo. Nun Cezar', kun nervaj paŝoj tra la vasta silent' preparas, kion sklav' apenaŭ riskus: ĉiujn post si lasinte volas akompane sur fortunon sian. Post ol el inter tendoj li elpaŝis, transsaltante membrojn de l' vigilantoj dormaj, kaj silente priplendante, ke li povas trompi ĉi tiujn, li laŭiris la marbordon kurban, kaj tie sur la ondoj traŝiritaj de rifrokoj trovis barkon ŝnure ligitan. Ties mastron kaj remiston tenis ne lontane de tie dom' trankvila; ĝi ne estis konstruita el ia ligno, sed teksita el malplena kano kaj el junko de marĉo, kaj al ĝi la nudan flankon ŝirmis renversita boato. Ĝian pordon per la mano skuis du-trifoje Cezaro, tiel ke l' tegmento tremis. De sur mola lito el algoj levis sin Amyklas. "Kia ŝiprompulo do, li demandis, petas pri azil'? Aŭ kiu do esperas sortodevige helpon en kabano mia?" Post ĉi parolo, retirante fajroŝnuron el la alta, jam tepida cindro-amaso, vivan fajron el fajrero febla li metas. Lin ne ĝenas la milito. Scias li, ke ne troviĝas en kabanaĉoj predo por la armeanoj Ho, sekura stato de vivoj povraj! Ho modestaj nestoj! Ho donaco de dioj ne tre estimata! Kiaj temploj, kia murego fortikaĵa estus do kapabla tiel resti sen tremego panika, kiam man' Cezara frapas porde?... POST LA FARSALA BATALONeniam tra vultureg' la ĉielontegis, nek aeron batis tiel granda nombro da plumoj. La arbaroj sendis ĉiuj siajn birdojn, kaj ĉiuloke de la sangumitaj arboj pluvis sang' aŭ suko de putro, kaj la membrojn el la lacaj ungoj lasis fali la birdoj. Tiel do ne skeletiĝis la popolo tuta, sed en la ventron de la sovaĝbestoj venis dismembrite; ĉi tiuj, sataj jam viscerojn maĉi, nek medolojn sorbi avidaj, gustumadis la artikojn. Hide kuŝis tie la granda parto de l' Latinaj trupoj. Ilin la pluvego, la suno kaj la tempoj dispolvige miksis al la ter' Emathia... LA GLORO DE LA POETOHo laboro sankte granda de l' poeto! Vi rabas ĉionfor de l' fato kaj donacas al mortemaj gentoj eternon! Ho Cezar', ĉi sanktan gloron per envio via ne tuŝu, ĉar se ion ajn promesi licas al la Latinaj Muzoj, tiel longe ja, dum daŭros la honor' de l' Smyrna poeto, min kaj vin la posteulo| legos! Kaj nia Pharsalia vivos, kaj nenia tempo nin malutilos per tenebroj. |